عوامل ایجاد همولیز در آزمایشگاه
همولیز باعث تداخل در بسیاری ا ز آزمایش ها می شود. همولیز به معنی پاره شدن (لیز شدن) غیر طبیعی گلولهای قرمز می باشد. همولیز ممکن است in vivo (در داخل بدن) invitro (در خارج از بدن) اتفاق افتاده باشد.
همولیزin vitro در موقع خون گیری با سرسوزن های گشادتر بیشتر از خون گیری با سرسوزن های تنگ تر مشاهده می شود .کشیدن خون با سرعت به درون سرسوزن و سرنگ سبب ایجاد جریان گردابی و پاره شدن گلبولهای قرمز و آزاد شدن هموگلوبین آنها می شود.
علل شایع همولیزin vitro :
1- الکل مصرف شده در موقع ضدعفونی محل نمونه گیری که پوست خشک نشود.
2- همولیز در سانتریفوژ به علت سرعت زیاد آن .
3- سانتریفوژ و جدا کردن سرم در هنگامی که لخته شدن کامل خون هنوز اتفاق نیفتاده است.
4- بالارفتن حرارت در موقع سانتریفوژ (سانتریفوژ با دور و زمان زیاد سبب افزایش حرارت داخل سانتریفوژ و همولیز گلبولهای قرمز می گردد.)
5- نامناسب بودن سایز سرسوزن(سرسوزن های ریز)
6- تکان شدید نمونه خون داخل سرنگ یا لوله
7- تخلیه سریع خون یا تخلیه با سر سوزن
8- ذوب و فریز مکرر خون منجمد
9- آلودگی به آب یا موادشوینده و پاک کننده در لوله های لخته
10- ماندن طولانی نمونه در شرایط نامناسب
11- فقدان خلاء در سرنگ یا وکیوتینر و ورود با تاخیر نمونه در سرنگ یا لوله خلاء
12- یخ زدن خون در یخچال
اثرات همولیز گلبولهای قرمز :
1- آزاد شدن مواد داخل گلبولهای قرمز (شامل آب ) و ورود آنها به سرم
2- تداخل مستقیم هموگلوبین با واکنش های متفاوت شیمیایی
اثرات همولیز در سرم وقتی با چشم مشاهده می شود که غلظت هموگلوبین آزاد در پلاسما به 200 mg/l یا 20 mg/dl برسد. در سرم های ایکتریک(یرقانی) ممکن است همولیز با چشم تشخیص داده نشود.
اثرات همولیز گلبولهای قرمز( in vitro) :
افزایش اسید فسفاتاز سرم، افزایش روی و منیزیم سرم، افزایش البومین به روش BCG ، افزایش CPK (به علت ادنیلات کیناز گلبولهای قرمز)، افزایش پتاسیم سرم و غیره.
همولیز باعث تغییر الگوی (pattern) الکتروفورز پروتئین های سرم می شود.
همولیز بیلی روبین را به روش اسپکترومتری مستقیم افزایش و به روش دیازو کاهش می دهد.
اثرات ترومبولیز(لیز شدن پلاکتها) به صورت in vitro :
افزایش پتاسیم،منیزیم، اسید فسفاتاز و آلدولاز سرم و غیره.
اثرات گرانولولیز(لیز شدن گلبولهای سفید) به صورت in vitro : افزایش مورامیداز(لیزوزیم) سرم، فسفوهگزو ایزومراز، ارژیناز سرم، افزایش G6PD سرم (Glucose-6-p-dehydrogenase) و گلوتامات دهیدروژناز سرم و غیره.